Promieniowanie ultrafioletowe, filtry UV i o co w tym wszystkim tak naprawdę chodzi
Promieniowanie ultrafioletowe (UVR) stanowi tylko niewielką część promieniowania elektromagnetycznego emitowanego przez słońce. Składa się z trzech długości fal:
- UVC (200-290nm) w całości zatrzymywanego przez warstwę ozonową, czyli mało istotnego z naszego punktu widzenia
- UVB (290-320nm) w 90% zatrzymywanego przez warstwę ozonową, jego największe natężenie występuje w godzinach okołopołudniowych, w naszej szerokości geograficznej występuje jedynie w miesiącach wiosenno-letnich, pobudza pigmentację (opalenizna), bierze udział w syntezie witaminy D, nie przenika przez szyby okienne, samochodowe, powoduje uszkadzanie DNA
- UVA (320-400nm) odgrywającego dużą rolę w procesie starzenia się skóry, mającego zdolność do głębokiego przenikania do skóry właściwej, uszkadzającego DNA, zwiększającego syntezę wolnych rodników, nasilającego stan zapalny. Jego natężenie utrzymuje się na stałym poziomie przez cały dzień, niezależnie od pory roku, przechodzi swobodnie przez szyby samochodowe i okienne. Powoduje wzmożenie pigmentacji (przejściowa opalenizna- szybko uzyskiwana po wizycie w solarium)
Nadmierna ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe prowadzi do oparzenia skóry, jej hiperpigmentacji, przyczynia się do przyspieszonego starzenia się skóry, rozwoju zmian przednowotworowych i nowotworowych.
Do czego służy skala Fitzpatricka?
Do określania barwy skóry, predyspozycji do oparzenia, zdolności do powstawania opalenizny, ryzyka rozwoju raka skóry. Im jaśniejsza karnacja tym gorsze skutki wywołuje promieniowanie słoneczne
Co to jest MED?
Minimalna dawka rumieniowa, czyli najmniejsza ilość promieniowania UVR, która wywoła widoczny rumień na skórze po 24 godzinach od ekspozycji. Istotna informacja przy ustalaniu wskaźnika ochrony przeciwsłonecznej (SPF)
Od czego zależy przenikalność promieniowania ultrafioletowego?
Od grubości warstwy ozonowej- im bliżej równika jesteśmy tym zwiększa się jego działanie (warstwa ozonowa najgrubsza jest nad biegunami i najcieńsza w okolicy równika). Podobnie im wyżej jesteśmy tym więcej UVR do nas dociera (łatwo powstająca opalenizna w górach)
Czy chroni nas przebywanie pod wodą?
Nie. Promieniowanie ultrafioletowe przenika do ok. 60cm poniżej jej powierzchni i wpływa na skórę osób, które się tam znajdują. Najlepiej przed UVR można się schronić w gęstym lesie
Dlaczego w naszych Gabinetach stosujemy lampy UVB 311nm skoro promieniowanie ultrafioletowe jest takie szkodliwe?
Jest to wąskie, specjalnie wyselekcjonowane pasmo UVB. Stosujemy je ze względu na swoiste działanie immunosupresyjne- powoduje zahamowanie nadwrażliwości kontaktowej, nadwrażliwości typu opóźnionego, zmniejszenie ilości komórek przekazujących sygnał w naskórku.
Fototerapię UVB 311nm stosujemy w leczeniu pacjentów z łuszczycą, AZS, w bielactwie, chorobach o podłożu alergicznych, jednostkach którym towarzyszy nasilony świąd skóry. Jest to sprawdzona, bezpieczna i nieinwazyjna metoda leczenia
Leki fotouczulające a występowanie zmian na skórze
Za te reakcje odpowiada głównie UVA- tak więc fotoochrona jest niezbędna również w miesiącach zimowych, w domach, podczas jazdy samochodem.
SPF- co to takiego?
To współczynnik określający stosunek dawki promieniowania która wywoła rumień na skórze chronionej preparatem do dawki wywołującej rumień na skórze niechronionej. SPF 30 nie oznacza, że możemy przebywać na słońcu 30 razy dłużej niż w przypadku braku ochronnego smarowania. Oznacza, że możemy przyjąć 30-krotnie mocniejszą dawkę promieniowania niż gdybyśmy byli nieposmarowani. I dopiero wtedy pojawi się rumień. Minimalny stopień ochrony przed UVB wynosi 6, najsilniejsze preparaty mają oznaczenie SPF50+
Przed czym chronią preparaty ochronne czyli kremy z filtrami?
Zarówno przed UVB i UVA
Po co należy je stosować
Ich regularne stosowanie redukuje ryzyko rozwoju czerniaka i innych nowotworów skóry, opóźnia zjawisko fotostarzenia skóry- pozwala nam dłużej zachować świeży i młodzieńczy wygląd. Powinniśmy stosować je przez cały rok- nie tylko podczas wakacyjnych wojaży. UVA jest obecne przez cały rok, dociera do wnętrz naszych mieszkań, samochodów. Należy jednak pamiętać, że żaden krem nie ochroni nas przed UVR w 100%
Filtry organiczne (chemiczne) a nieorganiczne (fizyczne, mineralne)-czym się różnią?
Te pierwsze pochłaniają (i zamieniają przyjętą energię w ciepło) a te drugie odbijają i rozpraszają promieniowanie ultrafioletowe
Idealny preparat powinien szeroko chronić przed UVA i UVB, być fotostabilny (filtry organiczne są mniej fotostabilne niż filtry fizyczne- przy zaabsorbowaniu zbyt dużej energii może dojść do rozerwania wiązań chemicznych i degradacji filtru. Nie należy przechowywać kremów na słońcu, w zamkniętych samochodach- również pod wpływem wysokich temperatur tracą swoje właściwości ochronne). Idealny preparat powinien być również wodoodporny (preparat wodoodporny po dwukrotnej kąpieli trwającej około 20min utrzymuje SPF o wartości co najmniej 50% stanu wyjściowego SPF, czyli chroni nas o połowę słabiej ale nadal chroni) i bezpieczny.
Czy stosowanie kremów z filtrami hamuje syntezę witaminy D?
W badaniach klinicznych wykazano brak negatywnego wpływu stosowania fotoprotekcji na syntezę witaminy D, jej stosowanie nie sprzyja rozwojowi osteoporozy czy wtórnej nadczynności przytarczyc. Jest jak najbardziej bezpieczna i zalecana w codziennym funkcjonowaniu
Jaki krem, o jakim SPF zastosować? Jak często powtarzać aplikację?
Osoba dorosła powinna podczas jednorazowej aplikacji zastosować 30-35ml preparatu na całe ciało- zarówno na skórę eksponowaną jak i przykrytą ubraniem. W okresie wiosenno-letnim wskazane jest stosowanie preparatów SPF>30 a jesienno-zimowym SPF>15. Pierwsza aplikacja powinna odbyć się 15-30min przed wyjściem z domu. Nakładanie kremu z filtrem należy powtarzać co 2 godziny, zawsze po kąpieli, spoceniu i wytarciu skóry ręcznikiem
Czy solaria są szkodliwe?
Bardzo. Promieniowanie UV emitowane w solariach jest 10-15 razy silniejsze niż występujące w południe w słoneczny dzień. Osoby korzystające z solariów otrzymują roczną dawkę UVA 1,2-4,7-krotnie większą niż osoby niekorzystające z solariów.
Takie opalanie zwiększa ryzyko zachorowania na czerniaka ok. 2-krotnie
